Kάθε μαθησιακή δυσκολία οφείλεται σε κάποια μειωμένη ικανότητα του παιδιού, που το δυσκολεύει να κατακτήσει κάποιο είδος μάθησης. Πράγμα που γίνεται φανερό στο σχολείο. Κάθε είδος γνώσης απαιτεί κάποιο συγκεκριμένο είδος αντίληψης, συγκεκριμένο είδος κατανόησης και απομνημόνευσης, εφαρμογή συγκεκριμένων τρόπων σκέψης και εκτέλεσης. Αυτό οδηγεί σε συγκεκριμένες δεξιότητες που αυτοματοποιούνται (λ. χ. , άνετη ανάγνωση, γρήγορη μέτρηση).
Τέτοια παραδείγματα δώσαμε στα κείμενα για τη Δυσλεξία. Αυτές οι ικανότητες συνήθως ενυπάρχουν (στο «μέσο» παιδί, στο «μέσο» άνθρωπο) με φυσικό τρόπο, είναι δηλαδή περίπου δεδομένες, και γι' αυτό καλλιεργούνται σχετικά εύκολα. Ωστόσο, ορισμένες είναι ελλειμματικές (ή και απούσες) σε κάποια ποσοστά του πληθυσμού. Αυτό είναι η γενεσιουργός αιτία των μαθησιακών δυσκολιών.
Οι ειδικοί καλούνται να εντοπίζουν σε κάθε παιδί που δυσκολεύεται, ποιες ακριβώς ικανότητες «πάσχουν» και σε ποιο βαθμό, καθώς και να υποδείξουν στους γονείς τους τρόπους ανάπτυξης αυτών των ικανοτήτων, στο μέτρο του εφικτού φυσικά. Με «εκγύμναση» του παιδιού, που καλείται, όπως είναι κατανοητό, να καταβάλει σημαντική προσπάθεια, σημαντικό χρόνο και κόπο, θα αναπτυχθούν οι απαραίτητες δεξιότητες που θα κάνουν τη μάθηση καλύτερη.
Εκτός από τη δυσλεξία, όπου στο παιδί λείπουν αυτοματοποιημένες δεξιότητες και γι' αυτό δυσκολεύεται να διαβάζει άνετα (δηλαδή γρήγορα, σωστά και ταυτόχρονα κατανοώντας το κείμενο), στα σχολεία παρατηρούμε και την ύπαρξη μιας άλλης κατάστασης, που έχει σχέση όχι με τη γλώσσα, αλλά με τα μαθηματικά: Το παιδί δεν μπορεί να μάθει εύκολα τα 10 αριθμητικά ψηφία, δεν μαθαίνει εύκολα να διαβάζει και να γράφει πολυψήφιους αριθμούς, δεν μετρά γρήγορα και χωρίς λάθη, δεν αντιλαμβάνεται καλά ποιος αριθμός είναι μεγαλύτερος και ποιος είναι μικρότερος, δεν μπορεί να κάνει υπολογισμούς νοερά, «με το μυαλό του», μπερδεύει τις πράξεις αριθμητικής μεταξύ τους, δεν μαθαίνει εύκολα πώς να λύνει μαθηματικά προβλήματα, μπερδεύει τα μαθηματικά σύμβολα (+, -, =, <, > κ.λ.π. ).
Σε όσες χώρες έχουν επιχειρηθεί έρευνες για να εντοπιστεί ο αριθμός των παιδιών με αυτές τις δυσκολίες, βρέθηκε ότι πρόκειται για ένα 4% περίπου των παιδιών. Το ίδιο και στην Ελλάδα. Η κατάσταση αυτή έχει πάρει διάφορα ονόματα: μαθηματική διαταραχή, αναπτυξιακή διαταραχή των μαθηματικών ικανοτήτων ή του υπολογισμού κ.λ.π. Επικρατέστερος όρος διεθνώς είναι η Διαταραχή του Υπολογισμού (dyscalculia), αν και στην Ελλάδα έχει επικρατήσει μάλλον η λέξη Δυσαριθμησία. Αυτό πάντως δεν είναι πολύ σωστό, διότι η δυσαριθμησία είναι ένας όρος με στενή έννοια: έτσι λέγεται διεθνώς η δυσκολία ανάγνωσης και σωστής γραφής των αριθμών (σαν δυσλεξία αριθμών δηλαδή), χωρίς να περιλαμβάνονται όλες οι άλλες δυσκολίες που αναφέραμε παραπάνω. Γι' αυτό τα παιδιά με δυσλεξία έχουν συχνά δυσαριθμησία, χωρίς αυτό να σημαίνει πως έχουν και Διαταραχή του Υπολογισμού.
Όταν ένα νήπιο ήδη δείχνει ότι δεν κατανοεί εύκολα το «πολύ» και το «λίγο». Όταν δυσκολεύεται να συγκρίνει ποσότητες βρίσκοντας το «περισσότερο» και το «λιγότερο». Όταν ένα νήπιο δυσκολεύεται να μετρήσει σωστά μέχρι πέντε αντικείμενα. Όταν έχει μάθει να γράφει το όνομά του, αλλά μπερδεύει συνεχώς τα νούμερα από το 1 ως το 10. Τότε έχουμε ένα παιδί σε «ομάδα κινδύνου» και πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή όταν το παιδί αρχίσει τη φοίτηση στο Δημοτικό, γιατί μπορεί να εκδηλώσει τα ελλείμματα που έχουμε αναφέρει, και από κάποιο σημείο και μετά να «κολλήσει» στα μαθηματικά κατά τη διάρκεια της Α΄ τάξης. Αν συμβεί αυτό, καλό θα είναι να ελεγχθεί. Υπάρχει μάλιστα και ειδικό τεστ διάγνωσης της Δυσαριθμησίας (Διαταραχής υπολογισμού) στα ελληνικά, σταθμισμένο για Έλληνες μαθητές.
Τα παιδιά με αναπτυξιακή Δυσαριθμησία (Dyscalculia) έχουν ανάγκη ειδικών τεχνικών για να αναπτύξουν την αντίληψη και κατανόηση των ποσοτήτων, για να αυτοματοποιήσουν την αναγνώριση και τη γραφή των αριθμών, καθώς και τον χειρισμό ποσοτήτων, για να αντιληφθούν και να κατανοήσουν τις λειτουργίες των 4 πράξεων και τη χρήση τους στην επίλυση προβλημάτων. Είναι μια διαδικασία μακρόχρονη και κοπιαστική για το παιδί, που απαιτεί μεγάλη ενθάρρυνση και επιβράβευση. Ελάχιστος στόχος είναι το παιδί να κατακτήσει κάποια στιγμή τις βασικές μαθηματικές δεξιότητες που απαιτούνται στην καθημερινή ζωή. Τα παιδιά με υψηλή λεκτική νοημοσύνη και δυσαριθμησία, στο Γυμνάσιο και εξής, είναι ικανά να κατανοήσουν προχωρημένα μαθηματικά, αλλά πάντα δυσκολεύονται στους υπολογισμούς!